Vitamine D houdt 65-plussers fit

Vitamine D is niet alleen belangrijk voor het skelet en het immuunsysteem, maar ook voor de spieren. 65-plussers die ervoor zorgen dat hun vitamine D-spiegel op een gezond niveau blijft, kunnen daardoor hun spierkracht en fitheid op peil houden.

Oude leerboeken vertelden dat vitamine D vooral van belang is om calcium uit de voeding op te nemen en te transporteren naar het skelet. Dat is correct, maar onvolledig. Vitamine D heeft namelijk veel meer functies. Bijna elke cel in het lichaam heeft vitamine D op de één of andere manier nodig, inclusief spiercellen. 

Zonder voldoende vitamine D functioneren spiercellen niet goed. Dit komt waarschijnlijk doordat voor het samentrekken een beetje calcium nodig is. Daarnaast moet het lichaam spiercellen voortdurend vervangen. Spierweefsel neemt stamcellen uit het lichaam op en vormt die geleidelijk om tot spiercellen. Ook voor dat proces is vitamine D nodig. 

Na het dertigste levensjaar verliezen mensen die geen zwaar lichamelijk werk doen of niet regelmatig sporten elk jaar een beetje spierweefsel en spierkracht. Aanvankelijk gaat dit langzaam, maar naarmate de jaren verstrijken neemt het tempo toe. Na het zeventigste levensjaar kunnen sommige mensen zoveel spieren hebben verloren dat alledaagse activiteiten moeilijker worden. Een gezonde vitamine D-spiegel kan dat proces vertragen, zo bleek uit een onderzoek dat gerontologen van Wake Forest University in de Verenigde Staten publiceerden in 2007. 

De Amerikanen gebruikten de gegevens van 976 65-plussers, waarbij ze niet alleen de concentratie vitamine D hadden bepaald, maar ook aan de hand van eenvoudige tests hadden bepaald hoe fit de 65-plussers waren. Zo keken de onderzoekers bijvoorbeeld hoe snel de studiedeelnemers een gang op en neer konden lopen en hoe snel ze uit een stoel konden opstaan. 

De Amerikanen ontdekten een duidelijk verband tussen de prestaties en de concentratie vitamine D in het bloed. De 65-plussers met minder dan 25 nanomol/L vitamine D in hun bloed waren significant minder fit dan de 65-plussers met een hogere concentratie vitamine D. Het allerfitst waren de studiedeelnemers met een vitamine D-spiegel van meer dan 50 nanomol/L. Zij scoorden niet alleen beter op de tests, maar konden ook met meer spierkracht een veer dichtknijpen. 

De meeste Nederlandse artsen hanteren als richtlijn dat een optimale vitamine D-spiegel zich voor de meeste groepen ergens boven de 50 nanomol/L moet bevinden. 

Nederlandse endocrinologen van de Vrije Universiteit in Amsterdam hebben de uitkomsten van het Amerikaanse onderzoek min of meer bevestigd, in een onderzoek dat vergelijkbaar is met dat van de Amerikanen. De Nederlanders constateerden dat 65-plussers met een vitamine D-spiegel van meer dan 75 nanomol/L fysiek beter presteerden dan 65-plusser met een vitamine D-spiegel van minder dan 50 nanomol/L. Vooral de 65-plussers met minder dan 25 nanomol/L vitamine D scoorden slecht. 

De Nederlanders gingen nog een stap verder. Ze volgden 979 studiedeelnemers gedurende 3 jaar en registreerden in die periode de achteruitgang van hun fysieke fitheid. Nadat ze de statistieke factoren als alcohol, gewicht en chronische ziekten zo goed als mogelijk hadden rechtgetrokken, zagen ze dat de vitamine D-spiegel een belangrijke factor in de afname van de fitheid was. De 65-plussers met een vitamine D-spiegel van minder dan 50 nanomol/L gingen significant sneller achteruit dan de 65-plussers met een spiegel van meer dan 75 nanomol/L.  

De groep met een lagere vitamine D-spiegel dan 50 nanomol/L was groot. Bijna de helft van de bestudeerde 65-plussers viel in die categorie.